6 Şapkalı Düşünme Tekniği
Çoğumuzun bildiği gibi Edward De Bono yaratıcı düşüncenin babası sayılır. Yaratıcı çözümler üretmek için kullandığı bir çok araç vardır. Bunlardan en önemlisi de 6 Şapkalı düşünme tekniğidir.
Özellikle kurumsal çözüm üretmede hiyerarşinin veya egoların en güzel çözümlerin önüne geçtiğini tespit eden De Bono, insanları farklı şapkalar takıp farklı bakış açılarına sürükleyerek egoyu bir kenara atmalarına yardımcı olmaya çalışmış.
Aslında 6 şapkalı düşünme tekniği, bir paralel düşünme tekniğidir. Amaç hepimizin toplantılardan aşina olduğu gibi, birbirini bölen ve tıkayan yaklaşımlaradan uzakta kalmaya çalışmaktır.
Ben okumaya çok üşenirim, hem ingilizcem de var diyorsanız buyrun aşağıdaki videoya:
Neymiş bu 6 şapka ? Gelin birlikte inceleyelim.
1.Beyaz Şapka (Dedektif): Tarafsızdır. Olayların içine asla yorum katmaz. Beyaz şapka bilgisayar gibidir. Hangi bilgilere sahip olduğumuzu herkesle paylaşır. Eksik bilgileri göz önüne serer. Beyaz şapkayı bir dedektife benzetebiliriz. Tüm datayı toplar ama sonuca asla varmamaya çalışır.
Beyaz şapka aşağıdaki soruları sorar :
Bu problem hakkında neler biliyorum ?
Bu problem hakkında neler bilmiyorum ?
Bu problem hakkında neler öğrenebilirim ?
Topladığım bilgi ve kanıtlara göre ne gibi çözümler mümkün ?
2.Kırmızı Şapka(Kalp): Duygusallığı katan şapkadır. Mantık kullanmaz yalnızca sezgi ve duygu kullanır.
Sorduğu sorular:
6. hissim bu problem hakkında ne söylüyor ?
Ulaştığımız çözüm bana iyi hissettiriyor mu ?
Çözüme tam anlamıyla inanabilmem için daha fazla ne olması gerekiyor ?
3.Sarı Şapka(Güneş): Sarı şapka güneşi ve aydınlığı temsil eder. Üretilen çözümler karşısında daima pozitiftir. İyi yanları konuşur. Konuşulan senaryonun ekstra iyi yönlerini açığa çıkarmaya çalışır.
Sorduğu Sorular:
Bu çözümün en iyi yanı nedir ?
Bu çözüm diğerlerinden daha iyi neler getirebilir ?
4.Siyah Şapka(Kötümser): Baştan aşağı kötümserdir. Alınacak olan aksiyonun tamamı ile kötü yönleri üzerinde durur. Konuştuğu tek şey aksiyonun verebileceği olası zararlardır.
Bu çözümün en kötü yanı nedir ?
Riskler nelerdir ? Başka hangi süreçleri negatif etkileyebilir ?
Bu fikir kaç farklı yoldan başarısız olabilir ?
5.Yeşil Şapka (Yaratıcı) : Potansiyel cevaplar üretmekle görevlidir. Outside-the-box düşünür. Aklına gelen her yaratıcı fikri not eder. Kuralları yıkmakla görevlidir. Geçmişte ne yapmıştık diye düşünmez. Daima yeni yollar düşünmeye odaklanır.
Bu soruna farklı başka çözümler yok mudur ?
Alternatif senaryolar ne olabilir ?
Bunu farklı yoldan yapamaz mıyız ?
Her zaman what if ? sorusunu sorar.
6. Mavi Şapka: Yönetici görevini görür. Zamanı ve sırayı belirler. Tartışmayı toplamakla yükümlüdür.
Aşağıda da güzel özet bir tablo bulunuyor : (Kaynak)
Aslında De Bono’ya göre işin özü dinlemek ve yargılamadan birlikte düşünmekten geçer.
İyi bir dinleyici, neredeyse iyi bir konuşmacı kadar çekicidir. Nasıl dinleyeceğinizi bilmiyorsanız, güzel bir zihne sahip olamazsınız.
